Av. Sibel ÖZTÜRK, LL.M.
Giriş
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 20. maddesi uyarınca mal ve hizmet piyasalarının serbest ve sağlıklı bir rekabet ortamında teşekkülünün ve gelişmesinin temini ile görevli olan Rekabet Kurumu, kamu tüzelkişiliğine ve icrai karar alma yetkisine sahip[1], bağımsız bir idari kurumdur.[2] Anayasal sistem bakımından, yapısal olarak idare içerisinde yer alan Rekabet Kurumu[3], rekabet düzeninin sağlanması ve korunması görevini yerine getirebilmek için geniş bir düzenleme, denetleme ve gerekli hallerde yaptırım uygulama yetkisiyle donatılmıştır.[4]
4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un “İhlale Son Verme” başlıklı 9. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, Rekabet Kurulu, nihaî karara kadar ciddî ve telafi olunamayacak zararların ortaya çıkma ihtimalinin bulunduğu durumlarda, ihlalden önceki durumu koruyucu nitelikte ve nihaî kararın kapsamını aşmayacak şekilde geçici tedbirler alabilir. Kurul’un geçici tedbirlere ilişkin kararı, ara karar niteliğini haizdir.
Rekabet Kurulu Tarafından Verilen Geçici Tedbir Kararına İlişkin Koşullar
Yürütülen bir önaraştırma veya soruşturma sürecinde Rekabet Kurulu’nun geçici tedbir kararı verebilmesi için;
(i) Bir ihlal/ihlal şüphesi mevcut olmalı ve
(ii) Nihai karara kadar ciddi ve telafi olunamayacak zarar tehlikesi bulunmalıdır.
Söz konusu ihlal şüphesi, Rekabet Kurulu’na göre gerek mevcut gerekse müstakbel ihlaller bakımından mümkün olabilmektedir. Kararın alınmasında temel kriter, “olası zarar”dır. Kurul, ihlalin doğma ihtimali görüldüğünde ihlal öncesi durumun henüz bozulmadan korunmasının, mevcut durumun korunması anlamına geleceğini belirtmektedir.[5]
Bununla birlikte,
(iii) Tedbir kararı, ihlalden önceki durumu koruyucu nitelik taşımalı ve
(iv) Tedbir kararı, nihai kararın kapsamını aşmamalıdır.
Öte yandan Rekabet Kurulu’nun geçici tedbir kararı verebilmesi için bu yönde bir talep şart olmayıp, Kanun’da belirtilen durum ve kapsam çerçevesinde, Kurul re’sen geçici tedbir kararı verebilmektedir.[6]
Kurul’un Facebook Hakkında Verdiği Geçici Tedbir Kararı: Whatsapp Verilerinin Paylaşılması Zorunluluğunun Durdurulması
Rekabet Kurulu’nun 11.01.2021 tarihli ve 21-02/25-M sayılı kararıyla Facebook hakkında, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 6. maddesinin ihlal edip edilmediğinin tespiti amacıyla resen açılan soruşturma dosyasında, Kurul dosya konusu uygulamaların soruşturma sonucunda alınacak nihai karara kadar ciddi ve telafi olunamayacak zararlar doğurma ihtimali bulunduğundan bahisle 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesi çerçevesinde geçici tedbir kararı almıştır.
Soruşturma dosyası kapsamında belirtildiği üzere, WhatsApp kullanıcılarına gönderilen bilgilendirme ile WhatsApp kullanım koşullarının ve gizlilik ilkesinin güncelleneceği ve "kullanıcıların WhatsApp’ı kullanmaya devam edebilmeleri için WhatsApp verilerinin Facebook şirketleri ile paylaşılmasına onay vermeleri gerektiği, aksi halde 8 Şubat 2021’den itibaren WhatsApp’ı kullanamayacakları" bilgisine yer verilmiş olup, bu haliyle güncelleme, daha fazla verinin Facebook tarafından toplanmasını, işlenmesini ve kullanılmasını içermektedir.
Rekabet Kurulu, 11.01.2021 tarihli ve 21-02/25-10 karar sayılı kararında, Facebook’un Türkiye’de, WhatsApp kullanıcılarının verilerinin 08.02.2021 tarihinden itibaren başka hizmetler için kullanılmasına yönelik getirdiği koşulların 4054 sayılı Kanun kapsamında şu endişelere yol açtığını ifade etmiştir:
*WhatsApp verilerinin, diğer Facebook şirket ürün ve verilerine bağlanması,
*Facebook’un tüketici iletişim hizmetleri pazarındaki gücünü, internet reklamcılığı alanındaki rakiplerinin faaliyetini zorlaştıracak şekilde kullanması,
*Aşırı veri toplanmasının ve verinin başka hizmetler için kullanılmasının tüketicinin sömürülmesine yol açması.
Dolayısıyla Kurul’a göre Facebook’un; (i) tüketici iletişim hizmetleri, (ii) sosyal ağ hizmetleri ve (iii) çevrim içi reklamcılık hizmetleri pazarlarındaki pazar gücü dikkate alındığında, Facebook uygulamalarının soruşturma sonucunda alınacak nihai karara kadar ciddi ve telafi olunamayacak zararlar doğurma ihtimali bulunmaktadır.
Zira WhatsApp kullanıcıları, Facebook tarafından sunulan koşulları kabul ettikleri takdirde diğer grup şirketleri de ilgili verilere sahip olacak ve bu verileri kullanmaya başlayacaktır. Bu halde ise Kurul’a göre “yürütülecek olan soruşturma sonucunda Facebook’un söz konusu davranışına son verilmesine karar verilmesi halinde, bu verilerin geri alınması ve kullanılmasından kaynaklanan avantajların ortadan kaldırılması oldukça güç” ve “inceleme konusu uygulamanın, bu yönüyle telafisi mümkün olmayan bir durum ortaya çıkaracağı aşikârdır.”
Öte yandan Kurul, Facebook tarafından, WhatsApp kullanıcıların bir kısmına 08.02.2021 tarihinden itibaren verilerinin başka hizmetler için kullanılacağına dair bilgilendirmenin yapıldığını ve kullanıcıların bir kısmının da bu koşullara onay vermiş olmasının muhtemel bulunduğunu belirterek, ilgili geçici tedbir kararının Facebook tarafından sunulan bu yeni kullanım koşullarını kabul eden kullanıcılar da dâhil olmak üzere Türkiye’deki tüm kullanıcılar bakımından geçerli olması gerektiğini ifade etmiştir.
Anılan kararın sonuç kısmında Kurul, “Facebook’un Türkiye’de, WhatsApp kullanıcılarının verilerinin 8 Şubat 2021 tarihinden itibaren başka hizmetler için kullanılmasına yönelik getirdiği koşulları durdurması ve bu koşulları kabul eden veya bilgilendirmeyi alarak kabul etmeyen tüm kullanıcılara Facebook’un veri paylaşımını içeren yeni koşulları durdurduğunu anılan tarihe kadar bildirmesi” şeklinde geçici tedbire hükmetmiştir.
Kurul’un Krea İçerik Hizmetleri Hakkında Verdiği Geçici Tedbir Kararı
Rekabet Kurulu tarafından verilen bir başka geçici tedbir kararı ise 29.09.2022 tarih ve 22-44/652-281 sayı ile, Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon AŞ’ye ilişkin olmuştur.
Kurul, Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon AŞ’nin münhasıran sahip olduğu Türkiye Süper Lig ve 1. Lig futbol müsabakaları yayın hakları kapsamında “haber amaçlı görüntüler” ve “geniş özet görüntüleri” başta olmak üzere alt yayın haklarını diğer yayın kuruluşlarına ayrımcı bir şekilde sunduğu iddiasına yönelik olarak geçici tedbir uygulanmasına ilişkin gerçekleştirdiği 29.09.2022 tarihli toplantısında; “Türkiye Süper Ligi ve 1. Ligi Müsabakalarının Yayın Hakları pazarında meydana gelebilecek rekabet ihlallerini ve bunların yol açabileceği telafi edilemeyecek nitelikte zararları önlemek için, Krea İçerik Hizmetleri ve Prodüksiyon AŞ’nin; hâlihazırda devam eden 2022-2023 futbol sezonu bakımından yayın haklarını satın alan veya almak isteyen yayıncı kuruluşlar nezdinde her hafta ve görüntülerin izleyiciye ulaştırıldığı her maç bakımından geniş özet görüntülerin ve haber amaçlı görüntülerin, herhangi bir yayıncı kuruluş tarafından, haber amaçlı görüntüler için şartnamede belirlenen süreden önce yayımlanmasına izin verilmemesi” şeklinde geçici tedbir kararı almıştır.[7]
Sonuç
Geçici tedbir kararı, bir rekabet incelemesi sonuçlanıncaya dek, piyasada sonradan onarılamayacak bir zararın oluşmaması amacıyla, rekabet otoritelerinin inceleme süresince teşebbüslere getirdiği ve ihlalden önceki durumu korumaya yönelik önlemlerdir. Nitekim 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 9. maddesinin dördüncü fırkası “nihai karara kadar ciddi ve telafi olunamayacak zararların doğması ihtimalinin bulunduğu durumlarda, ihlalden önceki durumu koruyucu nitelikte” geçici tedbir kararı alınabileceği düzenlemesini içermektedir.
Buna göre yürütülen bir önaraştırma veya soruşturma sürecinde Rekabet Kurulu’nun geçici tedbir kararı verebilmesi için öncelikle bir ihlal/ihlal şüphesi mevcut olmalı ve nihai karara kadar ciddi ve telafi olunamayacak zarar tehlikesi bulunmalıdır. Söz konusu ihlal şüphesi, Rekabet Kurulu’na göre gerek mevcut gerekse müstakbel ihlaller bakımından mümkün olabilmektedir. Kararın alınmasında temel kriter, “olası zarar”dır. Bununla birlikte, tedbir kararı, ihlalden önceki durumu koruyucu nitelik taşımalı ve nihai kararın kapsamını aşmamalıdır. Son olarak Rekabet Kurulu’nun geçici tedbir kararı verebilmesi için bu yönde bir talep şart olmayıp, Kanun’da belirtilen durum ve kapsam çerçevesinde, Kurul re’sen geçici tedbir kararı verebilmektedir.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] TEKİNSOY, M. A. (2007). “Bağımsız İdari Otoriteler ve Regülasyon Anlayışı- Tartışmalar, Sorunlar”. Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 65, Sayı: 2, S. 119-134, s. 119.
[2] ULUSOY, A. D. (1999). “Türk İdare Sistemi İçinde Rekabet Kurumu`nun Yeri”. Rekabet Kurumu Perşembe Konferansları, s. 5.
[3] TEKİNSOY 2007, s. 122.
[4] GÜNDAY, M. (2007). “Rekabet Kurulu’nun İdari Para Cezalarına İlişkin Kararlarının Yargısal Denetimi ve Karşılaşılan Sorunlar”. Rekabet Hukukunda Güncel Gelişmeler Sempozyumu V, S. 3-10, Rekabet Kurumu Yayınları, Ankara. 3.
[5] Rekabet Kurulu’nun 11.01.2021 tarihli ve 21-02/25-10 sayılı kararı.
[6] BADUR, E. (2010). “Rekabet Kurulu’nun Denetim Yetkisini Kullanma Araçları-Geçici Tedbir, Bilgi İsteme ve Yerinde İnceleme Kararları”, TBB Dergisi (90). s. 107.
[7] Rekabet Kurulu’nun 29.09.2022 tarihli, 22-44/652-281 sayılı kararı.
English 