Haberler

Rekabet Kurulu: Özen Yükümlülüğü Gereği İşverenler, Çalışanlarının Rekabet Karşıtı Davranışlarından Sorumludur.

Rekabet Kurulu’nun 21.11.2024 tarihli ve 24-49/1091-M sayılı kararı ile otomotiv sektöründe lastik üretimi ve dağıtımı alanında faaliyet gösteren teşebbüsler hakkında 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesini ihlal edip etmediklerinin tespiti amacıyla soruşturma açılmasına karar verilmiştir. 

Soruşturma kapsamında; görevli meslek personeli tarafından, 06.05.2025 tarihinde 10.06’da Pirelli Otomobil Lastikleri AŞ (PIRELLI)’nin adresine gidilerek yetki belgeleri ibraz edilmiş ve şirket çalışanlarına yerinde incelemenin usul ve esasları ile ilgili mevzuat detaylı bir şekilde aktarılarak yerinde inceleme başlatılmıştır. 

Yerinde inceleme sırasında PIRELI çalışanı tarafından iş telefonu olarak kullanılan ve teşebbüsün malvarlığı olarak belirtilen mobil cihaz incelemeye tabi tutulmuş ve WhatsApp uygulamasında bazı yazışmaların silindiği tespit edilmiştir. Olayda, 

• Şirket çalışanı tarafından, “Pirelli 2024” isimli sohbet grubu içerisinde yer alan yazışmaların incelemenin yapıldığı gün saat 10.50’de ‘sohbeti temizle’ özelliği kullanılarak gruptaki tüm yazışmaların silindiği, 
• Bunun akabinde, teşebbüste hazır bulunan ve ilgili WhatsApp grubunun bir başka katılımcısı olan şirket çalışanının mobil cihazından söz konusu yazışmalara ulaşıldığı,   
• Bu kapsamda, sadece ulaşılabilen yazışmalar üzerinden inceleme gerçekleştirilmesi sebebiyle veri bütünlüğünün sağlanıp sağlanamadığının belirlenemediği, 
• Yine başka bir şirket çalışanı ile olan WhatsApp yazışmasının saat 10.51’de silindiği ve yazışmaların yalnızca ulaşılabilen kısmı üzerinden yerinde incelemenin gerçekleştiği
• Bu surette, veri bütünlüğünün sağlanıp sağlanamadığının belirlenemediği, 
• Son olarak şirket çalışanının Pirelli Bursa Bayisi olduğu teyit edilen kişi ile yapılan konuşmalarının saat 10.50’de silindiğinin tespit edildiği, 
• Bunun üzerine, teşebbüste hazır bulunmayan ve sohbette kayıtlı kişi olduğu söylenen şahsın sohbete ilişkin ekran kayıtlarını sunduğu,
• Sunulan ekran görüntülerinin silinen bütün yazışmaları içerip içermediğinin saptanamadığı 

tespit edilmiştir. 

Yerinde İnceleme ve Bilgi İsteme Tutanağı’nda, teşebbüs yetkilileri tarafından yukarıda özetlenen sürece ilişkin olarak; 

“Rekabet Kurumu uzmanları Pirelli şirket merkezine saat 10.00 civarında intikal etmiş olup, (…..) yerinde incelemenin başlangıç anında uzaktan çalışma sebebiyle şirkette bulunmayıp ancak saat 11.30 sularında şirket merkezine ulaşabilmiştir. (…..), yerinde incelemeyi gerçekleştiren meslek personelinin talebi üzerine gecikmeksizin tüm iletişim cihazlarını ve iş bilgisayarını ilgili meslek personeline teslim etmiştir. Rekabet Kurumu uzmanları, anılan çalışanın iş telefonu üzerinde gerçekleştirilen inceleme sırasında WhatsApp yazışmaları dahilinde şüpheli bir silme işlemi tespit ettiklerini beyan etmişlerdir. Şüphelenilen silme işleminin, (…..)’in Rekabet Kurumu’nun yerinde incelemesinden haberdar olduğu andan sonra yapıldığı şüpheye yer bırakmayacak şekilde tespit edilememiştir. Her halükarda, (…..)’in inceleme esnasındaki beyanlarına göre; şüpheli silme işlemi Pirelli’nin bilgisi ve yönlendirmesi dışında, çalışanın mesajları üzerindeki rutin günlük silme davranışının bir yansımasının ötesinde değildir. Bu yönüyle kurumsal olarak Pirelli’ye atfedilebilecek herhangi bir kararı, iradeyi veya sistematik yaklaşımı yansıtmamaktadır. 

Kaldı ki (…..) tarafından silindiği tespit edilen üç yazışmadan ikisinin içeriğine yerinde incelemeyi gerçekleştiren uzman ekip tarafından diğer bir Pirelli çalışanından ((…..)) erişilebilmiştir. Dolayısıyla anılan iki yazışma bakımından yerinde incelemenin engellenmesi teşkil edebilecek nitelikte herhangi bir “engelleme” davranışı söz konusu değildir. Diğer üçüncü yazışma ise “(…..)” adlı bayi ile yapılan yazışmalara tekabül etmekte olup (…..) tarafından beyan edildiği üzere kendisinin günlük, rutin bir silme alışkanlığının parçası olduğu anlaşılmıştır. Pirelli’nin yönlendirmesi üzerine yerinde inceleme devam ederken derhal ilgili yazışmanın ekran görüntüleri bayiden alınarak uzman heyete sunulmuştur. 

Nitekim Pirelli, yerinde incelemenin sağlıklı ve eksiksiz şekilde yürütülebilmesi amacıyla yerinde incelemenin ilk anından itibaren Rekabet Kurumu uzmanlarıyla tam bir iş birliği sergilemiş; Kurum personelinin şirkete ilk intikal ettiği andan, şirket merkezinden ayrıldığı ana kadar tüm taleplerine süratle ve tam şeffaflık içerisinde yanıt vermiştir. 

Öyle ki Pirelli, İstanbul’daki merkezinde yerinde incelemenin gerçekleştirildiği esnada, Pirelli’nin İzmit’teki fabrikasında T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’nın vergi müfettişleri tarafından yürütülen Pirelli’nin 2023 hesap dönemine ilişkin vergi denetimine iştirak eden çalışanlarının dahi şehirlerarası yolculuk yaparak en kısa sürede İzmit’ten İstanbul’daki merkez ofise intikalini sağlamıştır. 

Pirelli’nin yerinde incelemenin etkin şekilde yürütülebilmesi adına tüm gerekli desteği sağlaması ve yerinde incelemeyi kolaylaştırıcı tutumu, yerinde incelemenin engellenmesine yönelik bir kastının bulunmadığını ortaya koymaktadır. Ayrıca olası herhangi bir iddiaya karşı Pirelli’nin tüm savunma ve dava hakları saklıdır.”

Hususları ifade edilmiştir. 

Bunun üzerine Kurul: 

• Yerinde inceleme saat 10.06’da başlamış olup, teşebbüse giriş yapıldığı anda teşebbüs yetkililerine 4054 sayılı Kanun kapsamında yerinde incelemenin engellenmesi/zorlaştırılmasına ilişkin bilgilendirme yapılmıştır.
• İlgili silme eylemlerinin saat 10.50 ve 10.51’de olduğu, dolayısıyla yerinde incelemenin başlamasından sonra gerçekleştiği tespit edilmiştir.
• Yerinde inceleme ekibi tarafından gerekli bilgilendirmenin yapılmasına rağmen, teşebbüsün, çalışanlarını yerinde incelemenin başlatıldığına ilişkin bilgilendirip bilgilendirmemesinin yerinde incelemenin engellenmesi bakımından bir gerekçe oluşturamayacağı değerlendirilmektedir.
• Diğer yandan, çalışanların eylemlerinden dolayı teşebbüsler sorumlu tutulmaktadır; zira çalışanlar iş ilişkileri süresince, kendilerini istihdam eden teşebbüslere dâhil olmakta ve onlarla tek bir ekonomik bütünlük oluşturmaktadır. Dolayısıyla teşebbüs tarafından “Pirelli’ye atfedilebilecek herhangi bir kararı, iradeyi veya sistematik yaklaşımı yansıtmamaktadır” ifadesine yer verilmiş olsa da özen yükümlülüğü gereği işverenlerin çalışanlarının rekabet karşıtı davranışlarından sorumlu tutulacağı değerlendirilmektedir.
• Veri bütünlüğünün korunup korunmadığı belirlenemeyerek yerinde incelemenin bilgiye eksiksiz erişim sağlama amacı tam olarak yerine getirilememiştir.
• Nitekim, silinen verilerin yerinde inceleme ekibi tarafından geri getirilmiş olması veya diğer çalışanların cihazlarından ya da yazışmanın karşı tarafından elde edilmiş olması da söz konusu silme eyleminin yerinde incelemenin engellenmesi/zorlaştırılması olarak değerlendirilmesi noktasında dikkate alınmamaktadır. 
• Teşebbüslerin yerinde inceleme sürecinde, incelemenin sağlıklı ve etkin bir biçimde yürütülmesini zedeleyecek her türlü tutum ve davranıştan imtina etmesinin yasal bir zorunluluk olduğu anlaşılmaktadır. Zira 4054 sayılı Kanun’un 15. maddesi, teşebbüse aktif biçimde iş birliği sağlama ve yerinde incelemenin her aşamasında inceleme ekibine gerekli desteği sunma yükümlülüğünü de içermektedir.

Değerlendirmelerini yapmıştır. 

Netice itibarıyla, Kurul tarafından PIRELLI’nin yerinde incelemeyi engellediği/zorlaştırdığı sonucuna ulaşılarak, 4054 sayılı Kanun'un 16. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca 2024 yılı gayri safi gelirinin binde beşi oranında olmak üzere; Pirelli Otomobil Lastikleri AŞ’ye idari para cezası uygulanmasına karar verilmiştir.