Kocaeli ilinde faaliyet gösteren özel okullar ve Kocaeli Ticaret Odası hakkında, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. maddesinin ihlal edilip edilmediği hususunda yürütülen önaraştırma neticesinde, Rekabet Kurulu'nun 28.04.2023 tarihli ve 23-19/374-129 sayılı kararı ile Kocaeli Ticaret Odası hakkında soruşturma açılmamasına karar verilmiştir.
Söz konusu kararda belirtildiği üzere; dosya kapsamında yapılan yerinde incelemelerde, Kocaeli ilinde faaliyet gösteren özel okulların danışıklı hareket içerisinde olabileceğine işaret eden deliller elde edilmiştir. Bu çerçevede, özel okulların eğitim, yemek ve servis fiyatları ile bu fiyatlara yapılacak artışların birlikte belirlenmesi, rekabete hassas bilgi değişimi, çalışan ayartmama ve ücret tespiti konularında hem Kocaeli Ticaret odası bünyesinde hem de farklı mekanlarda bir araya gelerek ortak karar aldıkları yönünde kuvvetli şüphe oluşmuştur. Nitekim dosya kapsamında elde edilen, WhatsApp grubunda paylaşılan ekran görüntülerinde;
“... Kocaeli Ticaret Odası'nda 02 Ağustos 2022 tarihinde düzenlenen, Eğitim Komitesi üyeleri ve Kocaeli de bulunan Özel Okul temsilcilerinin katıldığı toplantıda görüşülen ve tüm kurumların uyması konusunda ortak tavsiye kararı alınan hususlar aşağıda belirtilmiştir.
Özel Okullarımızda görev alan eğitim personellerinin daha önce yapılan yeni yıl çalışma sözleşmelerinin yeniden düzenlenmesi, kurumların bütçeleri doğrultusunda, tüm personellerinin yada uygun gördükleri personellerinin maaşlarında iyileştirme yapmasının, fakat asıl ciddi maaş düzenlemelerinin ocak ayında belirlenecek asgari ücret artışından sonra yapılmasının uygun olacağı hususunda,
Özel okulların servis firmalarıyla görüşmelerinin devam ettiği, ilimizde devam eden p plaka çalışmalarına komitemizin okullarımız adına müdahil olduğunun, servis firmalarının önümüzdeki yıl tekliflerinde artış oranlarının %100 ile %150 arasında olacağının, okullarımızın servis firmalarıyla anlaşma yaparken öğretmenlerin taşınması ve yakıt artış oranının %10' u geçtikten sonra velilerden fark istenmesi maddesini sözleşmelere ekletmeleri hususunun,
İlimizdeki özel Okulların Ocak ayından itibaren artan gıda maliyetleri ve firmalardan gelen teklifler neticesinde daha önce duyurdukları yemek ücreti üzerinden en az %40 fiyat artışı yapmaları, yakın dönemde artış yapan kurumlar var ise artış yaptıkları tarihe kadar kayıt olan velilerden bu farkı istemeleri, yemek fiyatlarındaki azami artış oranına tüm kurumların uyması, 17 ağustos 2022 tarihinde tüm kurumların hazırlanacak ortak metin ile velilerine duyuru yapması hususunda,
Ticaret Odasında düzenlenen toplantıya katılan tüm Özel Okul Yöneticileri, toplantıya katılamayan okul yöneticilerine de duyurmak kaydıyla tavsiye kararları almışlardır...” şeklinde yazışmalar mevcuttur.
Keza
“… Değerli hocalarımız.26 Aralık Pazartesi günü saat 10:00 da Kocaeli Ticaret Odasında kocaelideki tüm özel okulların katılımıyla sektör toplantısı düzenleyeceğiz. Mali konuların konuşulacağı bu toplantıya Kurucu veya Kurucu temsilcisi olarak katılımınızı rica ederim…” şeklinde yazışmalar yine dosya kapsamında yer almaktadır.
Rekabet Kurulu bahse konu kararında, 4054 sayılı Kanun’un “Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar” başlıklı 4. maddesinin temel amacının; “her bir teşebbüsün ticari politikalarını ve piyasadaki faaliyetlerini tek başına, bağımsız olarak belirlemesi” olduğunu, buna göre her bir teşebbüsün fiyat, üretim, dağıtım, arz miktarı vb. ekonomik parametreleri pazar koşullarına göre bağımsız bir şekilde belirlemesi gerektiğini belirtmiştir. 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinin uygulanması bakımından, anılan madde kapsamına giren uygulamaların amaç veya etki unsurlarından sadece birini barındırmasının Kanun’un 4. maddesinin ihlal edildiği sonucuna varılması için yeterli kabul edildiğini belirten Kurul, amaç yönünden rekabeti kısıtlayan anlaşmaların varlığı halinde ihlalin gerçekleşmesi için bu anlaşmanın uygulanmasının veya piyasada rekabeti bozucu etkilerinin görülmesinin ya da bu etkilerin ispatının aranmadığını ifade etmektedir. Zira rekabeti kısıtlama amacı bulunan bir anlaşma doğası gereği 4. madde kapsamında ihlal oluşturduğundan bu anlaşmanın pazardaki fiili veya potansiyel etkilerinin incelenmesine gerek yoktur.
Yatay İşbirliği Anlaşmaları Hakkında Kılavuz’un 45. Paragrafı gereğince; bilgi değişimi, rekabete duyarlı bilgilerin değişimi ile pazardaki belirsizliği azaltıyor ve rekabeti kısıtlayıcı işbirliğini kolaylaştırıyorsa 4. madde kapsamında ihlal oluşturabilecektir. Yine Kılavuz’un 57. Paragrafına göreİ rakiplerin, gelecekte uygulamayı planladıkları fiyat, üretim ya da satış miktarı gibi rekabete duyarlı bilgileri aralarında değişmesi, genellikle fiyat ya da miktar tespiti amacı taşıdığı için normal koşullar altında "kartel" olarak değerlendirilir.
Bu bilgiler ışığında somut olaya ilişkin değerlendirme yapan Kurul; özel okulların eğitim, yemek ve servis fiyatları ile bu fiyatlara yapılacak artışların birlikte belirlenmesi, rekabete hassas bilgi değişimi, çalışan ayartmama ve ücret tespiti konularında gerek Kocaeli Ticaret Odası bünyesinde yapılan toplantılarda gerekse farklı mekânlarda bir araya gelerek ortak karar aldıkları yönünde kuvvetli şüphe oluştuğunu belirtmekle birlikte, burada, Kocaeli Ticaret Odası’nın dosya konusu teşebbüsler arası olası anlaşmadaki rolünün değerlendirilmesi gerektiğini ifade etmiştir.
Bu çerçevede Kurul; dosya kapsamında elde edilen bilgi ve belgeler incelendiğinde, özel okulların eğitim ve yemek ücretlerinin belirlenmesiyle okullar arası öğretmen geçişinin engellenmesi ve öğretmen ücretlerinin belirlenmesine ilişkin olarak Kocaeli Ticaret Odası idaresince alınan bir karar bulunduğunun tespit edilemediğini, ancak olası ihlalin tarafı olduğu düşünülen özel okulların Kocaeli Ticaret Odası bünyesinde toplantılar düzenlediğini ve içinde “Kocaeli Ticaret Odası” geçen Whatsapp konuşma gruplarında bu okullar arasında rekabete hassas bilgi paylaşıldığına yönelik bulgular edinildiğini belirtmiştir. Öte yandan Kurul; “edinilen bilgi ve belgelerden birlik üyelerinin kendilerini alınan kararlara uymak zorunda olduğunu hissettiğini gösterir bir bulguya rastlanmadığı” tespitini yapmış ve teşebbüslerin sadece Kocaeli Ticaret Odası bünyesinde değil, farklı mekânlarda da toplandıklarının anlaşıldığını ifade etmiştir.
Kocaeli Ticaret Odası’nca da; Oda tarafından üyelerinin mesleki paylaşımlar yapması adına toplantı salonu tahsis edildiği, buraya Oda yönetiminden bir gözlemcinin katılmadığı, Oda yönetiminin üyelerinin meşru taleplerine cevap vereceği, ancak Kocaeli ilinde faaliyet gösteren özel okullar tarafından 4054 sayılı Kanun’un ihlal edilip edilmediği hakkında bilgi sahibi olunmadığı belirtilmiştir.
Tüm bu bilgiler kapsamında Rekabet Kurulu, 28.04.2023 tarihli kararı ile; Kocaeli ilinde faaliyet gösteren bazı özel okulların Kocaeli Ticaret Odası’nda gerçekleştirilen birtakım toplantılara katıldıklarını ancak olası ihlal teşkil edebilecek eylemlerinin Oda öncülüğünde veya teşvikiyle gerçekleştirildiğinin tespit edilemediği hususu göz önüne alındığında, Kocaeli Ticaret Odası’na soruşturma açılmasına gerek olmadığına karar vermiştir.
Konuyla ilgili daha fazla bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Av. Sibel ÖZTÜRK, LL.M.
English