Haberler

“Dijital Dönüşümün Rekabet Hukukuna Yansımaları” Adlı Çalışma, Rekabet Kurumu Tarafından Yayımlanmıştır.

Dijitalleşme, tüm dünyada ve ülkemizde, çok sayıda sektörde iş modelleri ve yapış yöntemlerinde köklü değişikliklere yol açmış; internet teknolojileri, tüketici ve firma tercihlerinin temel belirleyicisi konumuna ulaşmıştır. Dijitalleşmenin iş yapma modellerinde ortaya çıkardığı söz konusu değişim, hukuki düzenlemelerin ve mevzuatın bu değişimle uyumlaştırılmasını gerektirmektedir. 

Dijital dönüşüm, en başta mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti etkilemekte, bu suretle de rekabet hukuku, dijitalleşmeden önemli ölçüde etkilenen hukuk alanlarından birini teşkil etmektedir. Nitekim dijital pazarların, rekabet hukuku uygulamalarını zorlaştıran pek çok özelliği mevcuttur. Bu noktada, “İlgili Pazar” kavramı açısından, klasik pazar tanımı araçlarının doğrudan bu alanda kullanılamaması ve adaptasyonu gerekli kılması, arz ve talep ikamesine yönelik değerlendirmelerin karmaşıklaşması, çok çeşitli ve dinamik iş modellerinin tipoloji bazlı tanımlamalarla uyum sağlamaması gibi sorunlardan söz edilebilir. 

Öte yandan rekabete aykırı eylemlerin ortaya konulabilmesi ile ilgili olarak, eylemin anlaşılabilmesi ve müdahalenin zamansal açıdan planlanabilmesi, dijital pazarlar bakımından zorluk arz eden diğer bir alanı teşkil etmektedir. Nitekim bu pazarlarda müdahalede geç kalınması, pazarın kapanması sonucunu doğurabilecek, erken bir müdahalede bulunulması ise pazardaki teşebbüslerin inovasyon ve yatırım motivasyonlarına zarar verebilecektir. 

Hal böyle olmakla birlikte bu pazarlarda rekabet sorunlarının anlaşılmasının güçlük arz etmesi neticesinde müdahalede çoğunlukla geç kalınmakta, bu süre zarfında pazardaki rekabet ortamı zarar görmekte ve çoğunlukla geri dönüşü mümkün olmayan sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Ayrıca pazarların yapısı gereği, bir davranışın mevcut ihlal türlerinden hangisinin kapsamında mütalaa edileceği hususu belirsizlik teşkil etmekte ve yeni ihlal türlerine ihtiyaç olup olmadığı hususunda tartışmalar söz konusu olabilmektedir. Zira bu alanda ortaya çıkan rekabet sorunları, bilinen zarar teorilerinin sınırlarını aşmış durumdadır. 

Dijital pazarlarda rekabete zarar veren yöntemlere; “platformların gösterdiği sonuç sıralamalarında adil olmayan uygulamaların (kendini kayırma, manipülasyon vb.) bulunması, veriye erişim veya birlikte işlerliğin engellenmesi, aşırı veri toplanması (excessive data collection) ve verinin başka amaçlar ile kullanılması, kendisine ekonomik olarak bağımlı olan taraflara adil olmayan koşullar getirilmesi, bu koşulların yeterince açık olmaması, rakip platformların eş anlı kullanımının (multi-homing) engellenmesi, reklamların gösterim şekli ve yoğunluğu, yüksek komisyon oranları, kendi ürün ve hizmetlerinin daha avantajlı şekilde sunulması (arama hizmetinin işletim sistemine önyüklü olması, başka bir uygulama mağazası yüklemenin zorlaştırılması vb.)” gibi sayısı artırılabilir örnekler verilebilir.[1]

Bu bağlamda, Rekabet Kurumu I. Denetim ve Uygulama Dairesi’nin Nisan 2023 tarihli “Dijital Dönüşümün Rekabet Hukukuna Yansımaları” başlıklı çalışma metninde; ülkemizdeki dijitalleşme sürecinin mevcut durum ve potansiyeline ilişkin temel göstergelere, dijitalleşmeyle gün yüzüne çıkan rekabet sorunlarına, Rekabet Kurulu’nun dijital pazarları konu alan inceleme ve kararlarına, rekabet sorunlarına yönelik farklı ülke rekabet otoritelerinin çalışma, düzenleme ve uygulamalarına yer verilmiş olup, devamla dijital pazarlarda mevcut olan rekabet endişeleri ile bu pazarlarda gözlemlenen olası rekabet ihlalleri, temel platform hizmetlerine ilişkin olarak pazarlardan elde edilen görüşlerle birlikte aktarılmıştır. 

Söz konusu çalışma metninde netice olarak, dijital piyasaların düzenlenmesine ilişkin temel usul ve esasları içerecek bir taslak hazırlanmasının bununla birlikte ilgili temel düzenlemelere yönelik daha ayrıntılı açıklamaların ve düzenlemelerin ikincil mevzuat aracılığıyla yapılmasının uygun olacağı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------